Fragment skopiowany ze strony Mariusza Krogulskiego www.republika.pl/mariokro/_private/rodzina.html (link nieaktywny) za zgodą autora.


DZIEJE RODU

Nazwisko [Krogulski] pojawiło się prawdopodobnie w ostatnich latach XVI wieku. Źródła dziejowe wspominają Krogulskich herbu Junosza, którzy w tym czasie przybyli z Ziemi Sandomierskiej w okolice Lwowa. Żaden z herbarzy nie zna jednak takiej rodziny. Sądzić zatem należy, iż chodzi w tym przypadku o Kroguleckich herbu Junosza, wywodzących się z Krogulczy w powiecie radomskim. [...]

Kazimierz Przyboś utożsamia Krogulskich z Kroguleckimi herbu Junosza, nie podając jednak żadnych dowodów na potwierdzenie wspólnego pochodzenia. Wymienia on w swoim opracowaniu Mikołaja Kroguleckiego (Krogulskiego) - łowczego i stolnika żydaczowskiego w 1697 r. oraz Kazimierza Kroguleckiego (Krogulskiego) - podczaszego kołomyjskiego w latach 1752-1766. Nie do końca wyjaśnione zostało brzmienie nazwiska Marcina Krogulskiego (Kroguleckiego?), pisarza żupy solnej bocheńskiej i właściciela wsi Książnice koło Bochni w I połowie XVII wieku. Adam Boniecki zalicza go do Kroguleckich, natomiast Feliks Kiryk pisze o nim jako o Krogulskim. Podobnych wątpliwości nie budzi już osoba Mikołaja Krogulskiego (1661-1705), złotnika-jezuity, zmarłego w czasie epidemii - w listopadzie 1705 roku - "na posłudze zapowietrzonym". Na przełomie XVII i XVIII wieku na arenie dziejowej pojawiają się Sieczka-Krogulscy herbu Grabie. Wywodzą się prawdopodobnie z miejscowości Krogulec, leżącej na Podolu w dawnym powiecie trembowelskim. [...]

Szymon, syn Michała (zm. 1721 r.) i Zofii z Komeckich herbu Ślepowron, pozostawił z Anny Michałowskiej: Marcina, żonatego z Marią Bułatówną Grabowiecką herbu Grzymała i Szymona (II), po którym z Zofii Bułatówny Grabowieckiej Jan (ur. 1780) i Jan (ur. 1783) - dziedzice części Przerośli i Isakowa (na Pokuciu), wylegitymowali się ze szlachectwa w 1809 r. w Wydziale Stanów galicyjskich. Z tej rodziny wywodził się Seweryn Krogulski (1850-1933), wiceprezes Galicyjskiego Towarzystwa Łowieckiego i długoletni redaktor "Łowca". Był prawnukiem wspomnianego wyżej Marcina i jego pierwszej żony, Marii Grzymała Grabowieckiej.

Była też w połowie XVIII w. mieszczańska rodzina Krogulskich w Kutnie na Ziemi Łęczyckiej. Jeden z nich, Stanisław, odnotowany został w księgach miejskich w 1767 roku.

Linia tuchowska

Do Tuchowa koło Tarnowa pierwsi Krogulscy przybyli prawdopodobnie na początku XVIII wieku. Skąd? Jak dotąd nie udało się ustalić. Pojawiają się w najstarszych zachowanych księgach metrykalnych tutejszej parafii i w innych dokumentach z I połowy XVIII w. Są rodziną mieszczańską liczącą się w społeczności tuchowskiej. Zajmują wysoką pozycję w stowarzyszeniach obywatelskich i władzach miejskich. W II połowie XVIII w. Błażej Krogulski pełni funkcję wójta. [...]

Z czasem poszczególni członkowie rodu zaczęli opuszczać Tuchów. Osiedlali się w okolicznych wsiach: Zabłędzy, Buchcicach, Mesznej Opackiej, Siedliskach. Licznie zasiedlili Tarnów.
W XIX w. była to już rodzina licznie rozrodzona w Tuchowie i okolicy, skoligacona niemal ze wszystkimi znaczniejszymi rodami. Z niektórymi nawet wielokrotnie. Trafiały się też koligacje z okoliczną szlachtą. Bliskie więzy łączyły Krogulskich m.in.: z Ankiewiczami, Bernackimi, Dobrzańskimi, Jaworskimi, Łabędziami, Mazurami, Mazurkiewiczami, Ożogowiczami, Piotrowskimi, Rudnickimi, Sikorskimi, Stecami, Wojtanowskimi, Zdziarskimi. [...]

Przez ponad 200 lat liczni członkowie rodziny zasiadali w tuchowskiej radzie miejskiej. Kilku sprawowało urzędy wójtów i burmistrzów (m.in. Błażej, Stanisław, Jan, Wojciech - wiceburmistrz). Byli właścicielami domów, zakładów rzemieślniczych, placów i roli na przedmieściach lub w okolicznych wsiach. [...]

Krogulscy należą do rodzin o bogatych, kilkusetletnich tradycjach patriotycznych. Uczestniczyli we wszystkich wydarzeniach rozgrywających się w regionie tarnowskim i w skali całego kraju. Czterech z nich walczyło w Konfederacji Barskiej. Byli to: Jakub, Maciej, Stanisław i Onufry. Inni brali udział w wojnach napoleońskich. Jeden z Krogulskich znaleźć się miał nawet na San Domingo. Wśród żołnierzy Księstwa Warszawskiego odnajdujemy Kazimierza Krogulskiego, oficera ułanów. Awansowany w 1812 r. na podporucznika, służył w 3 pułku ułanów, a od 1816 r. w 4 pułku strzelców konnych. Józef i Stanisław Krogulscy, członkowie tuchowskiej rzemieślniczej straży pożarnej, walczyli w powstaniu listopadowym. Pierwszy z nich poległ pod Ostrołęką. Drugi, późniejszy burmistrz Tuchowa, służył w słynnym Czwartym Pułku Piechoty. Leon i Piotr uczestniczyli w powstaniu styczniowym 1863 r. Podczas I wojny światowej w Legionach Polskich znaleźli się: Augustyn, Bolesław, Stanisław i dwóch Władysławów. Henryk (1889-1975) powrócił z Włoch do Polski w 1919 r. jako oficer "Błękitnej Armii" generała Hallera. Stanisław Krogulski (1893-1940), obrońca Lwowa, brał udział w II Powstaniu śląskim, zdobywał Wilno z Żeligowskim, a w latach 1927-1929 jako pierwszy szef Sztabu Straży Granicznej organizował ochronę naszych rubieży. Władysław (1894-1962), zasłużony dla szkolnictwa wojskowego podczas wojny polsko-radzieckiej, otrzymał w 1923 r. Krzyż Virtuti Militari. W czasie okupacji radzieckiej i niemieckiej 1939-1945, Krogulscy działali w konspiracji (w AK: Julian, Mieczysław, Stanisław, Władysław, Zygmunt), ginęli w Katyniu (dwóch Stanisławów), jak tysiące innych Polaków pracowali przymusowo w syberyjskich tajgach i na terenie III Rzeszy, a także zasilali oddziały Armii Polskiej generała Andersa. Podpułkownik Władysław Krogulski pełnił funkcję szefa Oddziału Organizacyjno-Szkoleniowego AP. Piotr - podoficer - walczył pod Tobrukiem i Monte Cassino.

Nie zabrakło Krogulskich także wśród ludzi sztuki, kultury i nauki. Jako wybitny pianista - "cudowne dziecko"- zasłynął w Polsce, Rosji i Niemczech Józef Krogulski (1815-1842). W wieku dojrzałym okazał się nie mniej zdolnym kompozytorem. [...]

Znanymi muzykami byli również Michał (1789-1859) i Władysław (1843-1934). Drugi z nich - Władysław - zasłużył się szczególnie jako kronikarz teatrów warszawskich. W 1921 r. otrzymał, jako jeden z pierwszych, godność członka honorowego Związku Artystów Scen Polskich. Jego żoną była wybitna śpiewaczka operowa, Wilhelmina Lewicka, uczennica Jana Quattriniego. Czesław Krogulski (1904-1981), wybitny ekonomista, w latach 1950-1954 pełnił funkcję dziekana Wydziału Finansowego Akademii Handlowej w Krakowie. Przez kilkanaście lat wykładał rachunkowość w Wyższej Szkole Ekonomicznej. Stanisław Krogulski (1905-1940), doktor chemii, adiunkt w Zakładzie Fizjologii Roślin Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, był jednym z prekursorów badań składu chemicznego włosów. Wyniki tych doświadczeń znalazły zastosowanie m.in. w kryminalistyce.

W działalności społecznej i politycznej wyróżnił się m.in. Roman Krogulski (1868-1936), wieloletni burmistrz i pierwszy prezydent Rzeszowa. Organizował w mieście Towarzystwo Gimnastyczne "Sokół" i przez 8 lat pełnił funkcję jego prezesa. Przed I wojną światową był posłem do Sejmu Krajowego we Lwowie, a w latach 1912-1918 do parlamentu austriackiego w Wiedniu. W 1914 r. powołany został do Naczelnego Komitetu Narodowego w Krakowie. W 1933 r. otrzymał obywatelstwo honorowe Rzeszowa. Znanymi społecznikami byli również Jan (1848-1927) i Wojciech (1860-1943) - współzałożyciele Towarzystwa Gimnastycznego "Sokół" w Tuchowie oraz Franciszek (1909-1985) i Tadeusz (1923-1992) - działacze ludowi.

Tradycyjnym zajęciem Krogulskich przez ponad 200 lat było rzeźnictwo. W rodzinnych zakładach masarskich wytwarzano "kiełbasę tuchowską"- słynną na przełomie XIX i XX w. w całej Galicji i krajach ościennych. Wysyłano ją do Wiednia, Berlina a nawet do odległej Moskwy. "Szczególnie sławna i poszukiwana była "Kiełbasa tuchowska" o wyjątkowym smaku i pierwszorzędnej jakości, produkowana w wytwórniach masarskich Krogulskiego i Sajdaka - pisze S. Wałęga. - Przebąkiwano, że dodają oni do kiełbas mięsa sarniego. Niestety, masarze ci dawno pomarli i recepturę swych kiełbas zabrali ze sobą do grobu. Dziś kiełbasa tuchowska (...) ani się nie umywa do kiełbas z wytwórni wędlin Krogulskiego i Sajdaka, których "kiełbasa tuchowska" cieszyła się sławą i popytem nie tylko w Galicji, ale nawet we Wiedniu, przewyższając smakiem i jakością nawet słynną kiełbasę lisiecką z Liszek pod Krakowem".

Inni Krogulscy

Trzeba także wspomnieć o bliżej nieznanym Ludwiku Krogulskim, jednym z pionierów polskiej kinematografii. Był współzałożycielem wytwórni filmowej Kinofilm we Lwowie (1912 r.). Po I wojnie światowej prowadził firmę "Elka-Film" w Krakowie.

Nie udało się ustalić pochodzenia Emilii Krogulskiej, żony barona austriackiego Ludwika Possinger von Choborski (1823-1905), c. k. tajnego radcy, wiceprezydenta i szefa Namiestnictwa Galicji w latach 1868-1871, później namiestnika Moraw (1875) i Niżnej Austrii (1879-1889).

Synem Joachima i Kunegundy z Krogulskich był urodzony we Lwowie Czesław Bogdalski (1853- 1935), bernardyn, wybitny kaznodzieja, publicysta i hagiograf.

W 1993 r. odnotowano w Polsce 522 Krogulskich. Zamieszkiwali oni najliczniej ówczesne województwa: tarnowskie (85 osób), warszawskie (81), piotrkowskie (48), ciechanowskie (42), łódzkie (42), katowickie (26), płockie (26), krakowskie (23). Byli też Krogulscy w bielskim (3), bydgoskim (13), częstochowskim (1), elbląskim (8), gdańskim (6), kieleckim (3), kaliskim (11), konińskim (4), koszalińskim (7), krośnieńskim (1), nowosądeckim (6), olsztyńskim (14), poznańskim (2), siedleckim (1), sieradzkim (1), szczecińskim (7), toruńskim (3), wałbrzyskim (18), włocławskim (19) i wrocławskim (21). Poza granicami kraju żyje prawdopodobnie około 200 osób tego nazwiska. Według danych z 1994 roku mieszkają m.in. w Stanach Zjednoczonych (w 19 stanach 132 Krogulskich, najwięcej w Illinois), Wielkiej Brytanii (18- głównie w Lancs), Niemczech (8), Kanadzie (7 - w prowincji Ontario), a nawet w RPA (3 osoby w Transwalu).